Wie een kuil graaft voor een ander...

“Als je je in een gat bevindt,

is het eerste wat je moet doen

stoppen met verder graven.”

Tamara Webber, Where You Are

Was Hammers boek Gezocht Codebrekers een pover staaltje geschiedvervalsing? Jazeker. Was de brief ‘van Bormann’ dan ook een falsificatie, een gepatenteerde hoax die bijna iedereen bij de neus nam? Nou nee. Maar alleen omdat er waarachtig een hartstochtelijk verhaal en zoektocht in schuilen met een consequent begin, verloop en einde. En omdat de brief een volstrekt andere oorsprong en boodschap heeft dan de door Hammer geveinsde. Een die in wezen uitsluitend bedoeld is voor een elite club van ingewijden. Het Ysa Pastora collectief ging er met de draad van Ariadne in de hand behoedzaam naar op zoek. Tijdens de queeste liep zij intrigerende ratio’s tegen het lijf, stuitte op een web van magische spreuken, luisterde naar een eeuwigdurend lied op een viool, liep tovenaars en grootmeesters uit vervlogen tijdruimten tegen het lijf, volgde de lijnen van een begrafenisstoet en ontrafelde ten langen leste als een Theseus de duistere kluwen. In een verbluffende wending openbaarde ze tenslotte de ongedachte uitkomst. Met Oscar Wilde beweent ze overigens wel dat het lot van goede oplossingen is dat ze eigenlijk altijd te laat komen.

Toegegeven, de zoektocht bleek verregaand ingewikkeld en vergde ruimschoots meer dan het maximale dat redelijkerwijs verlangd kon worden van de doorzettings-, inlevings- en geestvermogens van vrijetijd speurders. Gewoonweg omdat het passionele betoog op de brief, een credo, wortelt in een vreemd milieu uit andere tijden, vele hartslagen verwijderd van de hunne, in een wereld waarvan een Tomtom de coördinaten niet kent. Met weeë galm dachten ze gezwind naar d’ochtendstond te wieken, maar troffen hem niet. Toen ze oog in oog stonden met die van Ysa reageerden ze verward, heel erg teleurgesteld (want géén fysieke schat), verrast, verbijsterd zelfs, of afwijzend. Een heus mini-pandemonium brak uit. Beschaamd dat ze de zinnebeelden en vingerwijzingen niet ontwaard hadden, het temperament en de moeilijkheidsgraad van het raadsel onderschat en de snode list niet doorgrond, of mistrouwig en samenspannend dan wel weigerend het wonderlijke anders zijn van de afloop onder de ogen te willen zien. Eén persoon die de schellen van de ogen vielen, ontstak zelfs in een razernij gericht op die galgenbrok van een aanbrenger. Getalenteerd in heetmaken, niet in blussen, wat toch afkoelend werkt. Weer een ander, Oost-Indisch doof, negeert Ysa straal in een ontstelde poging om onder zijn schare geestdriftige schaapjes het vuur van de mythe brandend te houden. Om zijn imago en centjes niet geheel in rook te zien opgaan. Parbleu, welke vrees maakt iemands vleugelen? Welke droes jaagt schroom in d’aderen?

Medio 2015 publiceerden Ysa Pastora en Patrick Bernauw De Hamer van Thor. Het boek fileert Hammers creatie en doet haar doopcelen en niet belichte achtergronden uit de doeken. Het mondde uit in achterdocht en reuring onder hen die bedgenoten zijn met de materie en die zich rekenden tot het hondstrouw zoekende voetvolk van Karel Martel. Die hadden zich toch eerst moeten bedenken dat trouwerijen lelijk moeten zijn, dat past bij wat erna komt.

Eind 2015 volgde Ysa Pastora’s technisch-gedetailleerde tweede boek Het Mysterie van Mittenwald met het eerste deel van de duiding en ontcijfering van de brief. Met het gezegde pruilende tumult tot gevolg, want Pastora zou spreken in tongen, kieken bij duister glans. Zijn Gods raadselen immers niet molto delicieuzer dan de oplossingen van zijn ondermaanse pappenheimers?

Ysa echter liet niet het achterste van haar tong zien en werkt aan de totstandkoming van een opvolger. Opnieuw zal die geheimen onthullen. En stellig zal het andermaal gepaard gaan met nog meer jolijt en spijt onder de toch al verbouwereerde vorsers en een bredere lezerskring. 

En Hammer, de schemerige uitdager, die het kaliber en de resolutie van tenminste enkele van zijn antagonisten schromelijk onderschatte? In een ijdele beproeving om 'de hyena’s' van zich af te schudden, zag hij zich hevig genoodzaakt om op de valreep van Ysa's eerste publicatie zijn derde boek ingrijpend te herzien, kroonde met Ysa's tweede publicatie in aantocht een onnozele speurder scheef tot zegevierder (en haalde tegelijkertijd zijn tweede schriftgewrocht met een smoes uit de handel, haastig omdat hij in flagrante delicto betrapt werd). Momenteel houdt de zelfverklaarde onderzoeksjournalist en kunstfotograaf, die zich tooide met het epitheton 'Rembrandt van de fotografie', zich schuil in wellicht minder spirituele regionen. 

Hij poetst de plaat, als een komediant, poesmooi in zijn schijngrondige stijl. Want wie een kuil graaft voor ander …

Meer hierover in Ysa Pastora’s derde boek Hitlers erfgoed, dat in de nazomer van 2016 verschijnt.

Als een dichter zichzelf in een gat bemerkt, klimt hij er niet uit. 
Hij graaft dieper, geniet van het landschap, 
en komt er aan de andere kant, verlicht, weer uit.

Criss Jami, Venus in Arms